02. ΤΟ ΧΑΡΟΥΠΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
-
2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
-
2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
ΜΑΡΙΑΝΑ ΚΑΒΡΟΥΛΑΚΗ
Πειραματική Αρχαιολόγος, Ιστορικός Διατροφής
ΑΝΑΓΙΑ ΣΑΡΠΑΚΗ
Δρ. Αρχαιολόγος, Aρχαιοβοτανολόγος, Ερευνήτρια
Με ένα όνομα δανεισμένο από το αραβικό خَرُّوبٌ (kharrūb) το οποίο πιθανόν αποτελεί δάνειο της Ακκαδικής λέξης kharubu ή της Αραμαϊκής kharubha, η χαρουπιά προήλθε από το Κέρας της Αφρικής και Ν. Αραβίας αλλά εξαπλώθηκε στους αρχαίους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου και στα παράλια της Μεσογείου. Το δέντρο ḫalub που αναφέρεται στο έπος του Gilgamesh (ca 2900 – 2350 π.Χ.) ενδέχεται να είναι η χαρουπιά.
Ξύλο και σπόροι χαρουπιού βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στην Ιεριχώ (8000-6000 π.Χ) και βέβαια στην Αίγυπτο ήδη από την 12 η Δυναστεία (1991–1778 π.Χ.). Κατάλοιπα από την Κρήτη χρονολογούναι στη Νέο-ανακτορική περίοδο (ca. 1600 π.Χ.), αλλά πρόκειται για μη εξημερωμένα δέντρα. Η εξημέρωση της χαρουπιάς έγινε με εμβολιασμό μάλλον στα 1000 π.Χ.
Ο Θεόφραστος (371-287 π..X.) αναφέρει ότι οι Ίωνες την ονόμαζαν «Κερωνίαν» και ορισμένοι Αιγυπτία συκή. O Στράβων (63/64 π.Χ. -23 μ.Χ.) γράφει ότι φύεται, εν αφθονία, στη Μερόη (Νουβία). Ο Διοσκορίδης ( 1ος αι. μ.Χ.) είναι αυτός που ονόμασε τη χαρουπιά ‘κερατέα’ και τον καρπό ‘κεράτιον’ επειδή μοιάζει με το κέρας της κατσίκας.
Στην Ελληνιστική περίοδο (323 – 30 π.Χ.), όπου η ελληνική γλώσσα υπερτερούσε, η χαρουπιά πρέπει να διαδόθηκε στους Ρωμαίους και να επικράτησε η χρήση της ελληνικής ονομασίας ‘κερατία’ όπως και η ονομασία Siliqua graeca, ο ελληνικός λοβός.
Βιβλιογραφία
Gadotti A., 2014. Gilgamesh, Enkidu, and the Netherworld’ and the Sumerian Gilgamesh Cycle (Untersuchungen zur Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie, Book 10). Berlin: De Gruyter.
Ramon-Lacal L & Marbberdley D., 2004. The ecological status of the carob-tree (Ceratonia siliqua, Leguminosae) in the Mediterranean. Botanical J. of the Linnean Society 144:431-436.
Zohary, D., Hopf, M. and Weiss, E., 2012. Domestication of Plants in the Old World. Oxford: University Press.
Θεόφραστος, Περί φυτών, IV, 2. 4. https://ryanfb.github.io/loebolus-data/L070.pdf
Στράβων, 1994. Γεωγραφικά, VII, 2, 822, Αθήνα: Κάκτος -
2.2 ΤΟ ΧΑΡΟΥΠΟΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΡΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
-
2.2 Το Χαρουποδάσος της Κρήτης στις «Τρείς Εκκλησιές», μοναδικό της Ευρώπης
Το χαρουπόδασος των Τριών Εκκλησιών βρίσκεται σε μια από τις πιο απομονωμένες περιοχές στην Ευρώπη, νότια του νομού Ηρακλείου. Ένας δρόμος με πολλές στροφές διατρέχει τα άγρια Αστερούσια Όρη και καταλήγει στο Λιβυκό Πέλαγος. Μόλις φτάσουμε στις Τρεις Εκκλησιές, συνεχίζουμε δυτικά, μετά τον λόφο του χωριού, ως την παραλία της Ψιλής Άμμου (ή του Όρνιου).
Αυτοφυείς χαρουπιές (ή ξυλοκερατιές) ευδοκιμούν στις άνυδρες και βραχώδεις περιοχές και βρίσκονται σε αρκετή απόσταση η μία από την άλλη.Το χαρουπόδασος των Τριών Εκκλησιών είναι το μεγαλύτερο φυσικό χαρουπόδασος στην Ευρώπη και είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η χαρουπιά είναι το δέντρο της αντοχής και της αυτάρκειας.
2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
ΜΑΡΙΑΝΑ ΚΑΒΡΟΥΛΑΚΗ
Πειραματική Αρχαιολόγος, Ιστορικός Διατροφής
ΑΝΑΓΙΑ ΣΑΡΠΑΚΗ
Δρ. Αρχαιολόγος, Aρχαιοβοτανολόγος, Ερευνήτρια
Με ένα όνομα δανεισμένο από το αραβικό خَرُّوبٌ (kharrūb) το οποίο πιθανόν αποτελεί δάνειο της Ακκαδικής λέξης kharubu ή της Αραμαϊκής kharubha, η χαρουπιά προήλθε από το Κέρας της Αφρικής και Ν. Αραβίας αλλά εξαπλώθηκε στους αρχαίους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου και στα παράλια της Μεσογείου. Το δέντρο ḫalub που αναφέρεται στο έπος του Gilgamesh (ca 2900 – 2350 π.Χ.) ενδέχεται να είναι η χαρουπιά.
Ξύλο και σπόροι χαρουπιού βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στην Ιεριχώ (8000-6000 π.Χ) και βέβαια στην Αίγυπτο ήδη από την 12 η Δυναστεία (1991–1778 π.Χ.). Κατάλοιπα από την Κρήτη χρονολογούναι στη Νέο-ανακτορική περίοδο (ca. 1600 π.Χ.), αλλά πρόκειται για μη εξημερωμένα δέντρα. Η εξημέρωση της χαρουπιάς έγινε με εμβολιασμό μάλλον στα 1000 π.Χ.
Ο Θεόφραστος (371-287 π..X.) αναφέρει ότι οι Ίωνες την ονόμαζαν «Κερωνίαν» και ορισμένοι Αιγυπτία συκή. O Στράβων (63/64 π.Χ. -23 μ.Χ.) γράφει ότι φύεται, εν αφθονία, στη Μερόη (Νουβία). Ο Διοσκορίδης ( 1ος αι. μ.Χ.) είναι αυτός που ονόμασε τη χαρουπιά ‘κερατέα’ και τον καρπό ‘κεράτιον’ επειδή μοιάζει με το κέρας της κατσίκας.
Στην Ελληνιστική περίοδο (323 – 30 π.Χ.), όπου η ελληνική γλώσσα υπερτερούσε, η χαρουπιά πρέπει να διαδόθηκε στους Ρωμαίους και να επικράτησε η χρήση της ελληνικής ονομασίας ‘κερατία’ όπως και η ονομασία Siliqua graeca, ο ελληνικός λοβός.
Βιβλιογραφία
Gadotti A., 2014. Gilgamesh, Enkidu, and the Netherworld’ and the Sumerian Gilgamesh Cycle (Untersuchungen zur Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie, Book 10). Berlin: De Gruyter.
Ramon-Lacal L & Marbberdley D., 2004. The ecological status of the carob-tree (Ceratonia siliqua, Leguminosae) in the Mediterranean. Botanical J. of the Linnean Society 144:431-436.
Zohary, D., Hopf, M. and Weiss, E., 2012. Domestication of Plants in the Old World. Oxford: University Press.
Θεόφραστος, Περί φυτών, IV, 2. 4. https://ryanfb.github.io/loebolus-data/L070.pdf
Στράβων, 1994. Γεωγραφικά, VII, 2, 822, Αθήνα: Κάκτος
2.2 Το Χαρουποδάσος της Κρήτης στις «Τρείς Εκκλησιές», μοναδικό της Ευρώπης
Το χαρουπόδασος των Τριών Εκκλησιών βρίσκεται σε μια από τις πιο απομονωμένες περιοχές στην Ευρώπη, νότια του νομού Ηρακλείου. Ένας δρόμος με πολλές στροφές διατρέχει τα άγρια Αστερούσια Όρη και καταλήγει στο Λιβυκό Πέλαγος. Μόλις φτάσουμε στις Τρεις Εκκλησιές, συνεχίζουμε δυτικά, μετά τον λόφο του χωριού, ως την παραλία της Ψιλής Άμμου (ή του Όρνιου).
Αυτοφυείς χαρουπιές (ή ξυλοκερατιές) ευδοκιμούν στις άνυδρες και βραχώδεις περιοχές και βρίσκονται σε αρκετή απόσταση η μία από την άλλη.Το χαρουπόδασος των Τριών Εκκλησιών είναι το μεγαλύτερο φυσικό χαρουπόδασος στην Ευρώπη και είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η χαρουπιά είναι το δέντρο της αντοχής και της αυτάρκειας.
